«سرزمین جاودانی من»
پویش ملی تدوین کتاب داستان‌های محلی
(با هدف توسعه سرمایه‌های انسانی در مناطق کمتربرخوردار)
مدرسه توسعه پایدار، به دنبال ترویج و الگوسازی مدل‌هایی از پیشرفت است که با ارزش‌های بومی و ساختارهای اجتماعی-اقتصادی کشور، سازگاری و انطباق داشته باشند. در یکی از تجارب همکاری ما در حوزه توسعه منطقه‌ای، به عنوان مشاور و تسهیل‌گر، و در کنار شبکه توسعه اجتماعی رسالت در منطقه گلباف استان کرمان، در فاصله سال‌های 1395 تا 1398 به توسعه راه حل‌های نوین برای حل مسائل توسعه در مقیاس محلی پرداختیم و در آن ابزارهای ابتکاری جدیدی را با همراهی فعالان جامعه محلی توسعه دادیم. یکی از رویکردها و ابزارهای جدیدی که در این پروژه با موفقیت رونمایی کردیم، تدوین و انتشار «کتاب‌های داستان بومی» بود که با بازخوردهای بسیار خوبی روبرو شد.
این برای نخستین بار در کشور بود که کتاب داستان‌هایی هدفمند، با نویسندگان و تصویرگران بومی و موضوعاتی که در خود منطقه اتفاق می‌افتد، منتشر می‌شد و مهمتر از این دو، اینکه داستان‌ها و اشعار کتاب‌ها، دارای پیام و هدف آموزشی-تربیتی ویژه در راستای اهداف توسعه پایدار و محرومیت‌زدایی بودند.
***
در نگاه ما، «تمرکز زدایی» یکی از موضوعات اساسی و بنیادین برای کمک به توسعه پایدار و همه جانبه ایران عزیزمان است. در این مسیر تمام تلاش ما باید بر تقویت و قدرتمند تر کردن شهرهای کوچک و روستاها و به ویژه مناطق به حاشیه رانده شده باشد. توسعه پایدار این مناطق و نواحی به اصطلاح «کم برخوردار» رخ نخواهد داد، مگر اینکه فعالین اجتماعی محلی آن مناطق باور کنند که می‌توانند منشا تغییر باشند و خود عهده دار تحول در امور محیط زندگی‌شان گردند.
در نگاه ما، این مناطق، اگرچه ممکن است از جهت برخی امکانات زیرساختی و فیزیکی، وضعیت نامطلوب‌تری نسبت به پایتخت و کلانشهرها داشته باشند، اما از بسیاری جهات، به ویژه حوزه‌های انسانی، فرهنگی و حتی طبیعی دارای نقاط قوتی هستند که باید به آن توجه کرد و از ظرفیت های آنها برای ساختن فردایی بهتر کمک گرفت.
این کتاب‌های داستان، بر خلاف جریان روبه رشدی که در حوزه کودک و نوجوان، نگاه به ترجمه و واردات محصولات فرهنگی دارد، متکی بر نگاه‌های درون‌زا به حوزه فرهنگ و تعلیم و تربیت است و قصد دارد از کتاب داستان به عنوان ابزاری برای رساندن پیام های تربیتی ویژه به آینده‌سازان این مناطق استفاده کند.
نویسنده و تصویرگران بومی، داستان‌ها و سوژه‌های محلی، و پیام‌های توسعه‌ای سه ویژگی خاص این کتاب‌هاست. پیام‌های مدنظر برای انتقال به کودکان در این کتاب‌ها، در راستای مسائل و چالشهایی هستند که تغییر آنها در نگرش کودکان و آینده سازان این مناطق، می‌تواند بعدها کمک شایانی به سرزندگی، شادابی و پویایی این مناطق کند و سرمایه‌های انسانی این مناطق را در جهت تحرک و پای کار آمدن موثر برای حل مسائل‌شان، بیانگیزاند.
***
تدوین و انتشار کتاب داستان‌های محلی «سرزمین جاودانی من»، در درجه اول، نگاه به توسعه انسانی نسل آینده مناطق حاشیه‌ای و روستاها و شهرهای کوچک کشورمان دارد و در درجه دوم، به دنبال توان افزایی فعالین فرهنگی و نویسندگان و تصویرگران بومی این مناطق است که خود عهده دار تولید محصولات فرهنگی با نگاه درون‌زا به پیشرفت و آبادانی شوند. ما در این طرح، سعی داریم به فعالین فرهنگی مناطق هدف نشان دهیم که خودشان می‌توانند به تولید محتوا در حوزه آموزش و کودکان بپردازند که چه بسا اثربخشی بیشتر و بهتری نیز نسبت به محصولات فرهنگی غریبه با اقتضائات زندگی آنها داشته باشد.
مدرسه توسعه پایدار، پس از طراحی و اجرای موفقیت آمیز این ایده‌ی برآمده از مطالعه و نگاه درون‌زا و تمرکز زدا به توسعه پایدار و پیشرفت و آبادانی، اصول و چارچوبی برای انجام موثر فرایند تدوین کتاب‌های داستان کودک و نوجوان تهیه کرده است که آماده است با ایفای نقش مشاوره و تسهیل گری در جهت بسط و گسترش این ایده در دیگر نقاط کشور عزیزمان، سهم خود را ایفا نماید.
***
مناطقی که تاکنون در آنها این کتاب‌ها با همین چارچوب و اهداف که گفته شد، تالیف شده است یا پروژه های تدوین در آنها جریان دارد عبارت است از:
- استان کرمان: منطقه گلباف-با حمایت بانک قرض الحسنه رسالت
- استان سیستان و بلوچستان: منطقه زابل(شمال استان)-با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- استان سیستان و بلوچستان: منطقه دشتیاری(جنوب استان)-با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- استان کردستان: منطقه سروآباد-با حمایت بنیاد علوی
- استان خراسان جنوبی: منطقه درمیان-با حمایت بنیاد علوی
- استان اردبیل: منطقه گرمی-با حمایت بنیاد علوی
ما برای گسترش این ایده و شبکه کتاب‌ها به دیگر نقاط کشور، دست همراهی شما را به ویژه در قالب حمایت مالی، به گرمی می‌فشاریم.
مناطقی که مدرسه توسعه پایدار در آنها فعالیت داشته است