مدرسه توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها

گزارشی از یک نشست

کمپین نفس-یک پویش خاص کرونایی
همیاری اجتماعی بخش خصوصی برای کمک به بحران کرونا
تهیه کننده: فاطمه یزدی زاده

چالش‌‌ها و بحران‌‌های ملی، یکی از حوزه‌های مهم نقش آفرینی بخش خصوصی و فعالین اقتصادی برای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی خود است. در نخستین روزهای اسفندماه ۹۸ و همزمان با همه گیری بیماری کرونا، و شوک وارده به نظام سلامت کشور، یک مشارکت و همیاری جمعی بین فعالین اقتصادی و بخش خصوصی شکل گرفت تا با تجمیع امکانات، بتوانند یکی از متفاوت‌ترین پویش‌های مسئولیت اجتماعی فعالین اقتصادی را برای کمک به مسائل حاد کشور، رقم بزنند. «کمپین نفس»، با بهره‌گیری از توان و منابع بخش خصوصی و فعالان اقتصادی و با همراهی و حمایت اتاق‌های بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی سراسر ایران، برای حل سریع بحران شیوع بیماری کرونا (covid-19) در هشتم اسفند ماه شروع به کار کرد. 

«مدرسه توسعه پایدار»، روز دوشنبه ۳۰ تیر ماه میزبان نشستی مجازی با سخنرانی موسس و دبیران کارگروه‌های کمپین نفس و با مشارکت علاقه‌مندانی از سراسر کشور به منظور بهره‌گیری از تجربیات و درس آموخته‌های این پویش بود. تجربه‌ای که از نظر وسعت مشارکت و دامنه جغرافیایی فعالیت، بی نظیر است و مطالعه آن برای دستیابی به الگویی در زمینه مشارکت بخش خصوصی در کمک به بحران‌های آتی کشور اهمیت بسزایی دارد. 

در ابتدای جلسه، آقای هامون طهماسبی مدیر برنامه مدرسه توسعه پایدار، به معرفی اجمالی مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) پرداختند. بنا به تعریف ایشان، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، تعهد پیوسته یک سازمان یا بنگاه اقتصادی برای رفتار اخلاق مدار و سهیم شدن در توسعه پایدار، و به ویژه مدیریت پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی فعالیت‌های خود بر جامعه و ذی‌نفعان است. به گفته هامون طهماسبی، توسعه پایدار کشور، فقط وظیفه یک بخش خاص مثل دولت، بخش خصوصی یا سازمان‌های مردم‌نهاد نیست و لذا بررسی تجاربی از جنس کمپین نفس، اهمیت بسیاری برای یادگیری و هم افزایی دغدغه‌مندان پیشرفت و آبادانی کشورمان دارد. 

سپس موسس و دبیران کارگروه‌های کمپین به معرفی فعالیت‌ها و تشریح تجارب خود پرداختند. در ابتدا، آقای فرزین فردیس(بنیانگذار و رییس هیات مدیره گروه صنعتی پارس سامان)، که به عنوان مدیر کارگروه اطلاع رسانی کمپین در جلسه حاضر بودند، ساختار کلی کمپین را تشریح نمودند. به گفته فرزین فردیس، کمپین نفس در قالب ۷ کارگروه اطلاع رسانی، جلب مشارکت، زنجیره تامین، اقتصادی، تخصیص نیاز، نوآوری و فنی و مهندسی به فعالیت می‌پردازد. این کمپین، در روز ۲۹ اسفند ۹۸ کلینیکی را افتتاح کرد که ساخت آن تنها ۸ شبانه روز طول کشیده بود. احداث این کلینیک، در مجاورت بیمارستان ابن‌سینا تهران که ظرفیت پذیرش روزانه ۳۰۰ بیمار را دارد، از فعالیت‌های شایان توجه این کمپین است که به نوعی یک رکورد و دستاورد در کشور محسوب می‌شود. همچنین در شرایط بحرانی روزهای ابتدایی شیوع کرونا، کمپین نفس به تولید بسته‌های حفاظتی سرتاسری ایزوله برای کادر درمان پرداخت. 

با توجه به شرایط سخت کشور در زمینه تحریم‌ها و شوک وارده به دولت، کمپین نفس با هوشیاری به موقع و تامین و توزیع ماسک‌های N95 برای کادر درمان، تب سنج لیزری، پالس اکسی متر، شیلد و عینک و کلاه، کلاه تمام فیلتر، دستکش معاینه و CPAP ، کمک قابل ملاحظه‌ای به بهبود شرایط نظام سلامت کشور در هفته‌های نخستین مواجهه با بحران نمود. همچنین تامین ونتیلاتور و پمپ‌های اینفوژن و گازهای بیمارستانی برای بیمارستان‌هایی که با کرونا مبارزه می‌کردند، در کارنامه این کمپینِ برخاسته از دغدغه‌مندی فعالین بخش خصوصی، ثبت گردیده است. همچنین، کمپین نفس با توجه به اهمیت فعالیت‌های پژوهشی در زمینه مبارزه با کرونا، اقدام به حمایت از طرح پژوهشی پلاسما درمانی کرد. 

علاوه بر فعالیت‌هایی جهت بهبود شرایط درمانی کشور، با توجه به شرایط اقتصادی جامعه و آسیب دیدن بعضی از مشاغل به دلیل شیوع بیماری کرونا، در ماه مبارک رمضان طرح حمایتی معیشتی ضیافت نفس برای یاری اقشار آسیب پذیر در گام دوم فعالیت کمپین، شروع به کار کرد. این طرح، به جهت اولویت حفظ کرامت انسانی افراد تحت پوشش، در قالب اهدای بن کارت و با کمک مجموعه افق کوروش انجام شد. در مجموع، ۷۹۰۰۰ بن خرید در ۳۰ استان کشور توزیع شد. همچنین توزیع بیش از ۵۳۰۰ بسته کالایی غذایی اهدایی تولیدکنندگان بخش خصوصی بین انجمن‌ها و خیریه‌های تهران و البرز و آسایشگاه‌ها و مراکز نگهداری سالمندان و بیماران، از دیگر دستاوردهای طرح «ضیافت نفس» بود.

به نظر آقای پویا فیروزی(نایب رئیس شرکت پرتو درمان گروه و مدیر پروژه بر و بحر ایران) که مسئولیت کارگروه زنجیره تامین کالا و لجستیک کمپین را بر عهده داشتند، اصلی‌ترین مساله کمپین، «هماهنگی» بوده است و برای حل این مساله با توجه به محدودیت‌های زمانی و مکانی، ساختاری انعطاف پذیر، مسطح و بدون تشریفات زاید اداری برای کار انتخاب شده است. 

هم‌زمانی با شرایط سخت آخر سال، شروع تعطیلات نوروز و چالش‌های روزهای آغازین شروع مبارزه با کرونا، نیاز به تلاش خستگی‌ناپذیر و روحیه جهادی در اقدام در کمپین نفس را دوچندان می‌کرد که آقای علی شریعتی(مدیر صادرات هلدینگ اکت -گروه صنعتی گلرنگ) و دبیر کارگروه مسئولیت اجتماعی و جلب مشارکت‌های کمپین نفس به آن اشاره کردند. آقای شریعتی که خود مدتی پیش به کرونا مبتلا شده بودند و از امکانات کلینیک نفس استفاده کرده بودند، وظیفه بازرگان را خرید خوب و به موقع عنوان کردند؛ به همین دلیل مزیت مهم فعالیت اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی در کمپین نفس را خرید به موقع ماسک و تجهیزات از چین، پیش از شروع چالش‌های همه‌گیری جهانی در این زمینه دانست. 

در ادامه نشست، سخنرانان به برسی درس آموخته‌های این کمپین پرداختند. به زعم ایشان، یکی از درس آموخته‌های کمک رسانی در زلزله کرمانشاه این بود که همه افراد به صورت پراکنده به اقدامات موازی می‌پرداختند و این منجر به اتلاف منابع و ناهماهنگی‌هایی می‌شد. در نتیجه در فعالیت‌های بعدی این بینش ایجاد شد که به جای «موازی‌کاری» به «هم افزایی» و رفتار هماهنگ و متحد برسیم که در این کمپین نیز از این تجربه استفاده شد. در نتیجه، اکثر اتاق‌های بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی کشور با هم در این کمپین مشارکت کردند. 

به طور مثال، وقتی برای ارسال لباس‌هایی که در کمپین، تولید و در سازمان انرژی اتمی ایزوله شده بود، نیاز به کارتنی مخصوص احساس شد و این نیاز به مشارکت‌کنندگانِ کمپین اعلام شد، حدود ۲۵ تولید کننده کارتن کشور به سرعت برای کمک اعلام آمادگی کردند. 

از دیگر درس آموخته‌های این کمپین، می‌توان به موارد زیر نیز اشاره شد: استفاده از قدرت برندینگ شخصی اعضا و توان متقاعد سازی چهره به چهره، تجربه کار با خبرنگاران همدل و دغدغه مند و استفاده از کانال‌های ارتباطی مختلف برای کار رسانه‌ای، همسو نگه داشتن منافع استارتاپ ها با کمپین، تصریح سریع و شفاف اهداف و حدود برای همه اعضا کمپین و ...

به عنوان آخرین سخنران، آقای پدرام سلطانی(فعال اقتصادی و نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران) به عنوان موسس و رئیس شورای راهبردی کمپین به بیان نکات و دغدغه‌های خود پرداختند. ایشان این کمپین را اولین تجربه‌ای دانستند که در آن ۳۱ استان کشور درگیر بحران و همراه در مسیر حل آن شدند؛ مخصوصا که دولت در نخستین روزهای مواجهه با بیماری، شوک زده و حیرت زده بود و با کمبود امکانات دست و پنجه نرم می‌کرد و این مساله خود اهمیت حضور بخش خصوصی را پررنگ تر می‌نمود. آقای سلطانی، پویش ایران من(که به مدرسه سازی در مناطق کم برخوردار کشور از طریق مسئولیت اجتماعی جمعی فعالین اقتصادی مشغول است) را تمرینی دانستند که تجربیات ارزنده‌ای را برای کمپین نفس به جا گذاشته بود. ایشان کمپین نفس را نیز شبکه سازی مهمی برای مقابله با بحران های دیگر دانستند که در صورت نیاز همین ساز و کارها و ساختار به شکل بهتری بتواند در مواقع نیاز بعدی، به یاری بیاید؛ به زعم ایشان، جای بهره‌گیری از کمک و به رسمیت شناختن حضور جامعه مدنی و بخش خصوصی در بحران‌ها و حل مسائل کشور بسیار خالیست و تهدید هایی مثل کرونا می‌توانند فرصت مهمی برای یادآوری توانایی دولت و اهمیت ایفای نقش این دو بازوی مهم و پرقدرت در کنار بخش دولتی برای حل مشکلات کشور باشد. 

در ادامه، پدرام سلطانی انتظار خود را از بخش خصوصی حتی بیشتر از مشارکت فعلی‌شان در کمپین نفس دانستند که البته از نظر ایشان با وجود بحران اقتصادی و فشار تحریم ها این مساله قابل درک است. ایشان همچنین تمرکز گرایی و بزرگ بودن دولت را به عنوان موانعی بر سر راه ایفای نقش موثر بخش خصوصی و جامعه مدنی مطرح نمودند. آقای سلطانی در انتها، این کمپین را ستون‌های آماده خیمه‌ای دانستند که می‌تواند به سرعت در مشکلات و بحران های آینده برافراشته شود. 

علاقه مندان برای آشنایی بیشتر با کمپین نفس می‌توانند به سایت nafas.org مراجعه کنند و همچنین جهت دریافت فیلم کامل رویداد، از طریق «این لینک» اقدام کنند.