نشست علمی از سی‌مرغ تا سیمرغ

هر ساله شمار زیادی از انسان‌ها در اثر بلایا و حوادث طبیعی و انسان‌ساخت، جان خود را از دست می‌دهند. چالش‌های بزرگ مرتبط با توسعه پایدار، خصوصا تغییرات اقلیمی و گرمایش سطح زمین، هر روزه به شمار و پیچیدگی حوادث و بحران‌هایی که در دنیا به وقوع می‌پیوندند، می‌افزایند و در آینده نیز همانند گذشته شاهد رخداد این دست از بلایا در اقصی نقاط دنیا خواهیم بود.

با افزایش رو به رشد شمار بحران‌ها، و همچنین کاهش منابع مالی دولت‌ها، توان ساختارهای رسمی متمرکز برای پاسخ به آن‌ها، در سطح جهانی، رو به کاهش است. از سویی، تمرکز در ساختارهای مدیریت بحران، از سالیان دور مورد انتقاد بوده است. مشخصاً منتقدین این ساختارها بر این باور بوده‌اند که ماهیت نامشخص و عدم پیش‌بینی‌پذیری بحران‌ها مستلزم فعال سازی ساختارهای اجتماعی، خصوصاً نیروهای مردمی و داوطلبی در بهبود عملکرد پاسخ به بحران‌ها می‌باشد.

اهمیت نقش داوطلبان در افزایش سرعت امدادرسانی بر کسی پوشیده نیست. پژوهش های مختلفی نشان داده‌اند که معمولا اولین افرادی که برای یاری‌رسانی به حادثه دیدگان در صحنه حاضر می‌شوند، نیروهای مردمی نظیر همسایگان، رهگذران و خویشاوندان، هستند. در عین حال، سازماندهی گروه‌های مردمی و داوطلبی همواره چالشی بزرگ بوده است و در موارد بسیاری، بی‌نظمی‌ها و ناهماهنگی‌های حاصله موجب اتلاف منابع بسیار و حتی ممانعت از امدادرسانی مناسب نیروهای رسمی شده است.

عدم وجود رابطه حرفه‌ای میان داوطلبان و نهادهای رسمی، عدم شناخت این نهادها از مهارت‌های داوطلبان و گاهاً عدم اعتماد نیروهای مردمی به نیروهای رسمی موجب می‌شود که سازوکارهای رایج هماهنگی در ساختارهای اجتماعی، یعنی سلسله مراتب بالا به پایین، کاربرد بسیار محدودی داشته باشد. لذا ایجاد سازوکارهای هماهنگی و سازماندهی داوطلبان نیازمند تکیه بر راه‌کارهای جایگزین است.

در این سمینار، به ارائه یافته‌های پژوهشی می‌پردازیم که به بررسی و شناسایی سازوکارهای غیررسمی سازماندهی نیروهای مردمی بر اساس تحلیل نمونه‌های واقعی در سطح جهان، پرداخته است. رئوس مطالبی که در این ارائه خواهید شنید به شرح زیر است: