به سوی شغل‌های اثرگذار اجتماعی: دوگانۀ «گذران معیشت» و «کمک به حل مسائل اجتماعی»
رضا درمان، کتایون محمودی، زویا چگینی، هامون طهماسبی، متین شهیاد
کسانی که دغدغه و علاقه در حوزهٔ مسائل اجتماعی دارند همواره با سوالاتی از این دست روبرو هستند که آيا می‌توانند شغل مناسبی هم‌راستا با همین دغدغه‌ها نیز داشته باشند؟ کجا دنبال چنین شغلی بگردند و اصلا چه گزینه‌های متعددی برای کار در حوزه اجتماعی پیش رو دارند؟
بسیاری از این افراد، در نتیجۀ نیافتن پاسخ مناسب برای این سوالات، به ناچار به کار در حوزه‌های غیر اجتماعی و غیر مرتبط با دغدغه یا علایقشان می‌پردازند و نهایتا دغدغه‌های اجتماعی خود را به شکل محدود از طریق فعالیت‌های داوطلبانه یا کمک‌های موردی به سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه پیگیری می‌کنند.
از طرفی دیگر، سازمان‌هایی که به دنبال افراد مناسب برای موقعیت‌های شغلی اجتماعی هستند، در پیدا کردن نیرو دچار مشکل هستند و نمی‌دانند چگونه می‌توانند به آنها دسترسی داشته باشند و در بسیاری مواقع نیازشان را به شکل ناقص با دانش‌آموختگان رشته‌های مهندسی و فنی یا گزینه‌های دم‌دستی در میان دانش‌آموختگان رشته‌های علوم اجتماعی بر طرف می‌کنند (و نه لزوما با گزینه‌های شایسته و تراز بالا).
مدرسه توسعه پایدار با شناسایی این مسالۀ مهم، قصد دارد برای پر کردن شکاف موجود در تامین بازار مشاغل اجتماعی قدم‌های موثری بر دارد. در گام نخست، و در قالب این نشست قصد داریم که فضایی برای آشنایی با مشاغل حوزهٔ اجتماعی، الزامات ورود به آن و چالش‌های فضای بالقوهٔ کار در این مشاغل در ایران فراهم کنیم.
مخاطبان این نشست: عموم دغدغه‌مندان یا تحصیل‌کردگان حوزه اجتماعی هستند که علاقه‌مند به این هستند که مسیر شغلی خود را نیز در همین حوزه تعریف کنند.
در این نشست، علاوه بر سخنرانی‌هایی برخاسته از تجربه و مطالعات مرتبط و دسته اول در این رابطه، یک خبر ویژه (از ابتکار جدید مدرسه توسعه پایدار در این حوزه) را نیز به گوش مخاطبان خواهیم رساند.
نشست «به سوی شغل‌های اثرگذار اجتماعی»، در تاریخ 20 اردیبهشت 1403، توسط مدرسه توسعه پایدار و با حضور حدوداً 80 نفر شرکت‌کنندۀ حضوری و غیرحضوری، در پژوهشکدۀ سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. هدف از این نشست، به عنوان مقدمۀ رویداد بزرگ سالانه‌ای که مدرسه توسعه پایدار به فکر برگزاری آن است، بررسی چالش‌ها و مسائل کارجویان و کارفرمایان مشاغل حوزۀ اثرگذار اجتماعی بود.
این نشست در دو بخش برگزار شد. در بخش اول، سخنرانان به بیان مطالب و نکات مدنظر خود پرداختند. بخش دوم، گفت‌وگو و تبادل نظر با شرکت‌کنندگان حضوری و غیرحضوری بود که نکات و پیشنهادات ارزشمندی در این بخش رد و بدل شد. در ادامه ، خلاصه‌ای از مهمترین اتفاقات ونکات نشست آورده شده است.
در بخش اول، سخنران آغازین، خانم زویا چگینی، به عنوان تسهیلگر اجتماعی و کارجوی مشاغل حوزۀ اثرگذاری اجتماعی، به بیان چالش‌ها و مسائل خود در این مسیر پرداختند. همچنین، پیشنهاداتی را جهت حل مسائل ارائه کردند که امیدوار بودند مدرسه توسعه پایدار، بتواند در جهت حل مشکلات کارجویان این حیطه، قدم‌هایی بردارد.
از جمله مسائل و چالش‌های اشاره شده توسط خانم چگینی مواردی از این دست بودند:
- پرداختی حقوق ناکافی به شاغلین این حوزه که دلایل آن را نیز بیان کردند.
- نبود فرصت‌های شغلی زیاد در این حیطۀ شغلی
- بی ثباتی حاکم در پروژه‌های اجتماعی و ناتمام ماندن بسیاری از آنها
- نبود نگاه حرفه‌ای به شاغلین این حوزه از سوی کارفرمایان سازمان‌های اجتماعی
خانم چگینی، بعد از بیان چالش‌ها و مسائلی که افرادی همچون او، در این مسیر با آن مواجه می‌شوند، پیشنهادات ارزشمند و قابل بحثی را مطرح کردند.
سخنران دوم، آقای متین شهیاد، مسیرهای شغلی احتمالی و زمین بازی دغدغه‌مندان اجتماعی و کسانی که قصد اشتغال در این دست از موقعیت‌های شغلی را دارند، معرفی کردند. ایشان از طریق یک ماتریس دو وجهی که یکی از وجوه آن، نوع سازمان بر اساس مأموریت و وجه دیگر، نقش و موقعیت شغلی فرد بر اساس رویکرد بود، نقشه‌ای از مسیرهای پیش‌رو را ترسیم کردند.
بر اساس سخنان آقای شهیاد، دغدغه‌مندان اجتماعی و کسانی که قصد اشتغال در حوزۀ اثرگذاری اجتماعی را دارند، در سه بخش از چهار بخش مشخص شده، می‌توانند وارد شوند. ایشان هر کدام از بخش‌ها را به صورت کامل تشریح کرده و ویژگی حاکم بر هر کدام را بیان کردند.
آقای شهیاد، در بخش دیگر سخنان خود، روندهایی که در حوزۀ اجتماعی در حال اتفاق افتادن است و می‌تواند نویدبخش رخدادهای ارزشمند در این حیطه باشد را بیان کردند. مواردی چون؛ گسترش توجه به اثرات اجتماعی در سازمان‌های اقتصادی، افزایش تعداد کسب‌وکارهای اجتماعی و تغییر نگاه سازمان‌های اجتماعی سنتی نسبت به مشاغل این حوزه.
سخنران بعدی، آقای رضا درمان، به عنوان مدیرعامل و کارفرمای سازمان‌های اجتماعی، به بیان مشکلات و دشواری‌هایی که در مواجهه با کارجویان و مدیران این حوزه داشته‌اند و همچنین، نکاتی پیرامون عملکرد بهتر سازمان‌های اجتماعی پرداختند. علاوه بر این، ایشان نگاه متفاوت به اثرگذاری اجتماعی را بیان کردند و بر این باور بودند که گاهاً می‌توان در یک بنگاه اقتصادی، اثرگذاری اجتماعی بیشتری داشته باشیم و در نتیجه، مشاغل حوزۀ اجتماعی را محدود به سه خانۀ معرفی شده توسط آقای شهیاد نمی‌دانستند.
نبود آموزش مناسب برای پرورش نیروهایی با نگاه اجتماعی، نگاه خیریه‌ای بسیاری از مدیران این سازمان‌ها به کار و شغل اجتماعی، نحوه مدیریت متفاوت سازمان اجتماعی با دیگر سازمان‌ها و...، از جمله مهمترین نکاتی بودند که آقای درمان در سخنان خود، آن را تشریح کردند.
خانم کتایون محمودی، مدیر اسبق منابع انسانی انجمن حامی، به بررسی موضوع از نگاه مدیر منابع انسانی پرداختند. ایشان بر وجود تفاوت بین مدیریت منابع انسانی در سازمان‌های اجتماعی با همین نقش در سازمان اقتصادی تأکید داشتند و نکات مهم و قابل توجهی را در زمینۀ جذب، نگه داشت و مدیریت منابع انسانی در این سازمان‌ها بیان کردند.
سخنران پایانی بخش اول، آقای هامون طهماسبی بودند که به بیان اهداف مدرسه توسعه پایدار در حوزۀ مشاغل اثرگذار اجتماعی پرداختند. ایشان، تربیت نیروی انسانی از طرق مختلفی چون، دوره‌های آموزشی، تألیف و انتشار محتواهای آموزشی و برگزاری نشست‌های مرتبط را از اهداف مدرسه بیان کردند. همچنین، پرداختن به موضوعات مهم و قابل بحث دیگری که در این نشست به آن پرداخته نشد را، جزو برنامه‌های آتی بیان کردند. علاوه بر موارد فوق، پروژۀ واسطه‌گری بین کارفرما و کارجو در حوزه مشاغل با اثر اجتماعی را از دیگر اهداف اساسی و مهم مدرسه عنوان کردند.
در بخش دوم و پایانی نشست، شرکت‌کنندگان حضوری و غیرحضوری، به بیان نظرات، تجارب و پیشنهادات خود پرداختند. نکات بسیار مهمی در این بخش مطرح شد که هر کدام می‌تواند به صورت مجزا، در یک رویداد مورد بحث و گفت‌وگو قرار گیرد. مواردی از جمله؛ چیستی اجتماعی بودن، میزان ارتباط و تبادل منابع بین دو حوزۀ اجتماعی و اقتصادی، زیرساخت‌ها و بسترهای مهم آموزشی و...، از موضوعات مطرح شده در بخش پایانی بود.
مشروح آنچه در این نشست اتفاق افتاد را می‌توانید در گزارش مشروح نشست مطالعه فرمایید.