رویداد سی‌وسوم از سلسله نشست‌های «توسعه پایدار برای ایران»، با عنوان «پویش­های اجتماعی تاثیرگذار وتحول آفرین محلی(بررسی تجارب و درس­‌آموخته‌­ها)»، در 31 خرداد 1403 و از ساعت 16 تا 20 به صورت مجازی برگزار شد. هدف از این نشست، معرفی برخی پویش‌­های اجتماعی محلی و بررسی درس‌­آموخته­‌ها و تجارب آنها بود. این نشست در دو بخش برگزار شد، در بخش اول معرفی تجارب صورت گرفت و در بخش دوم بحث و گفت‌وگویی پیرامون پویش­ های اجتماعی محلی به همراه متخصصین و فعالین این حوزه پرداخته شد و چرایی و چگونگی را­ه ­اندازی پویش­ های اجتماعی محلی مورد بحث قرار گرفت.

خانم زینب شهبازی به عنوان پژوهشگر توسعه محلی در ابتدا به معرفی برنامه‌­های مدرسه توسعه پایدار پرداختند. ایشان در ادامه به برخی ویژگی­‌های پویش­ های اجتماعی محلی از نگاه مدرسه توسعه پایدار اشاره کردند. از نگاه ایشان، پویش ­های اجتماعی محلی از یک مسئله اجتماعی شروع می‌­شوند و عموما هدف آنها تغییر نگرش و رفتار ساکنان آن جامعه است و این امر بدون مشارکت افراد جامعه محلی اتفاق نخواهد افتاد. خانم شهبازی در ادامه به معرفی یکی از پویش ­های اجتماعی محلی با عنوان «پویش زیباسازی شهر» در شهرستان بیله­ سوار استان اردبیل پرداختند.

در ادامه، «پویش کهنوج بدون پلاستیک» اولین تجربۀ محلی بود که توسط بانیان آن در رویداد معرفی شد. این پویش در شهرستان کهنوج جنوب استان کرمان راه اندازی شده‌است. مدیران نیروگاه شوباد در کنار فعالیت اقتصادی در به لزوم توجه به ابعاد اجتماعی فعالیت­ ها در منطقه تاکید داشتند و بر این باور بودند که باید مسئولیت اجتماعی در قبال جامعه میزبان به خوبی انجام شود و در این زمینه برنامه‌های متعددی را در حوزۀ مسئولیت اجتماعی تعریف کردند که این پویش یکی از آنها بود. بازدید از پارک انرژی، بازیافت زباله‌­ها، پاکسازی هرمی مدارس، قرار دادن سطل زباله در محل رفت­‌وآمد در خیابان اصلی شهر، نصب تابلو به زبان محلی در سطح شهر، برگزاری جشنواره مشق سبز، فعالیت افتخاری رفتگران محله‌­محور جهت پاکسازی محله، ترغیب امام جماعت مساجد به آگاه‌­سازی مردم، نصب پلاکاردها جهت آگاه­‌سازی مردم و... از مهم­‌ترین اقدامات در پویش کهنوج بدون پلاستیک بوده ‌است. خانم محدثه فارسی، مهم­ترین چالش خود را تغییر دوره­ای مدیران دستگاه‌های محلی به خصوص مدیران آموزش و پرورش دانسته و بیان داشتند که این تغییرات روند کار پویش را با مشکلاتی مواجه می­‌کرد و گاه باعث کندی فعالیت‌ها می‌شد.

«پویش تفنگ سبز» تجربۀ بعدی بود که توسط انجمن سبز چیا در کردستان پایه‌ریزی و اجرا شده ‌است. فلسفه پایه­‌گذاری انجمن، اهتمام به مسائل زیست محیطی منطقه به خاطر وجود بحران­‌های محیط زیستی مثل شکار حیوانات، آتش سوزی و … بوده ‌است. آقای مظفر خسبی به نقش مهم آموزش و تربیت در راه ­اندازی یک پویش اشاره داشته و بیان داشتند اعضای انجمن و پویش به آموزش یک­ طرفه قائل نیستند، بلکه باید جریان آموزش حتی برای اعضای انجمن و پویش نیز مستمر باشد. پرداختن به موضوع از جنبه­‌های مختلف و تشکیل کارگروه­‌های مختلف در بحث آموزش (آموزش کودکان، زنان و ...) از مهم­ترین اقدامات قبل از راه‌­اندازی پویش بوده‌است. ایشان در ادامه به لزوم جذب مشارکت مردم در حل مسائل زیست­ محیطی منطقه خود اشاره داشتند. آقای خسبی در ادامه به برخی چالش­‌های انجمن و پویش در مسیر فعالیت خود اشاره نمودند. از نگاه ایشان، مسائل مالی و تامین هزینه­‌های مربوط به پویش، صدور مجوز برای استفاده از اسلحه‌­های شکاری و تفنگ، عدم مسئولیت ­پذیری برخی نهادهای دولتی در انجام وظایف محوله خود، بحث آتش‌­سوزی مناطق، نبود آگاهی زیست محیطی کافی نزد مردم از جمله موانع و چالش‌هایی بوده که پویش در مسیر حرکت خود با آن مواجه بوده ‌است و سرعت پویش را با کندی مواجه می‌کرد. به همین دلیل پویش تفنگ سبز بیشتر از یک سال طول کشید تا به ثمر بنشیند. از نگاه آقای خسبی مسئله دیگر در منطقه زاگرس و در پیشینه این منطقه، عجین‌شدن شکار با زندگی مردم منطقه است و شکار یک نوع سبک زندگی است. به همین دلیل اقناع یک شکارچی فقط بحث در تامین زندگی نیست. در واقع در منطقه کردستان، شکار یک ارزش بوده و البته حالا و خوشبختانه به وضوح قابل مشاهده است که با تلاش ­ها و آموزش­ های فراوان، شکار یک ضد ارزش شده‌ است.

تجربۀ بعدی توسط آقای هامون طهماسبی و دربارۀ «پویش گلباف من» ارائه شد. گلباف یک شهر کوچک در شرق کرمان است و به کویر لوت چسبیده است. آقای طهماسبی به تجربۀ ورودشان به این منطقه در سال 1395 به ‌درخواست مقامات محلی و مشکل محرومیت ناشی از دلایلی چون رکود اقتصادی، بیکاری و کم ­رمقی اعضای جامعه محلی اشاره کردند. دلایلی که به نظر می‌رسید طی چند دهه، گلباف را به طور پیوسته با مسئله مهاجرت و کاهش جمعیت مواجه کرده بود. طراحی این پویش از بیرون از جامعه محلی بوده ‌است. از نگاه آقای طهماسبی به عنوان راهبر این پویش، افراد بیرون از جامعه محلی، اگر مشارکت و همراهی مردم منطقه را نداشته باشند، نمی‌­توانند به پیشرفت و توسعه منطقه کمک پایداری کنند؛ به همین دلیل ارتباط با مردم و جلب اعتماد آنان در ابتدای پروژۀ کلان توسعۀ منطقه‌ای-که این پویش بخشی از آن بود- از اهداف پویش بوده‌است. «پویش گلباف من» با هدف توسعه سرمایه‌های انسانی منطقه و تقویت هویت و انسجام محلی برای کمک مردمی به توسعه پایدار گلباف شکل گرفت. افزایش تعلق خاطر به گلباف، ایجاد بستر برای شناسایی استعدادها، نخبگان و فعالین اجتماعی و بسیج فعالین محلی و تلاش در جهت کمک به مسائل منطقه از جمله دیگر اهداف این پویش بوده ‌است.

«پویش اعتراض به مازوت­سوزی اراک» در سال 1400 شروع شده‌است اما عقبه طولانی‌تری دارد. مشکل آلودگی هوای اراک به یک دهه قبل باز می­گردد. از نگاه آقای کوروش بختیاری، کمپین‌ها یا پویش‌ها بر اساس دغدغه‌های اجتماعی مردم شکل می­گیرند. پویش مازوت­ سوزی اراک به دنبال بین بردن حصار و مشکلات مردم در شهر اراک بوده‌است. در همین راستا تجمعاتی برگزار شده‌ است. نامه‌­ها و بیانیه­‌های مختلف صادر شده‌ و به دلیل عدم استقبال مسئولین و عدم حل مشکل، مردم نیز با این پویش همراه شده و خواستار متوقف‌کردن مازوت­‌سوزی در شهر اراک شدند. آقای بختیاری، ایجاد حساسیت بین مسئولان و مردم در سطح کشور و حتی خارج از کشور نسبت به نیروگاه شازند و آلودگی ناشی از آن را از مهم­ترین خروجی­‌ها و دستاوردهای این پویش دانستند.

در بحث پایانی، آقای دکتر حسین ایمانی جاجرمی مهمان ویژه بودند. ایشان عنوان کردند که در کارهای مشارکتی در  ایران الگوی از پیش تعریف‌شده وجود ندارد و به همین دلیل انجام کار مردمی و مشارکتی اقتضائات و چالش ­های خود را دارد. از نگاه ایشان، فعالیت‌های مشارکتی شاید صد درصد به تمام اهداف خود نرسد اما در درازمدت نتایج مثبتی خواهد داشت که در جامعه قابل مشاهده خواهد بود. از نگاه آقای ایمانی جاجرمی درباره پویش‌های محلی تحول آفرین چیزی که باید به آن توجه کرد این است که دولت بخشی از منابع را در اختیار دارد و فعالیت­های اجتماعی در جوامع محلی نباید طوری پیش برود که دولت از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی کند. ایشان در ادامه با تاکید بر محدود بودن منابع و نیاز به جامعه مدنی در امر توسعه معتقد هستند که راه ­اندازی پویش ­های محلی فرآیندی دارد که نهایتا منجر به افزایش مشارکت جامعه مدنی در بستر یک پویش اجتماعی می‌شود. از نگاه ایشان مشارکت چهار جزء دارد. هم­چنین ایشان به ضرورت وجود اعتماد و سرمایه اجتماعی در جامعه محلی تاکید کرده و معتقد هستند که قبل از شروع پویش ­های اجتماعی محلی باید از وضعیت سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی در جامعه مورد نظر اطمینان حاصل شود، در غیر این­صورت نمی­توان به جلب مشارکت ­های مردمی امیدوار بود.